Dostępność i inkluzywność w muzeach dla różnych grup odbiorców: wyzwania dla osób niepełnosprawnych

Reading time: 10 min

Wyzwania dla osób z niepełnosprawnością słuchu

Osoby z niepełnosprawnością słuchu to grupa ludzi, którzy mają własne, unikalne potrzeby w zakresie dostępu do informacji w sferze cyfrowej. Podobnie jak osoby z innymi niepełnosprawnościami, napotykają na różne bariery, w tym w zakresie ekspozycji na sztukę i dziedzictwo kulturowe. Aby zapewnić im dostęp do treści i zasobów online oferowanych przez muzeum, należy wziąć pod uwagę:

  • napisy rozszerzone (napisy te dostarczają dodatkowych informacji, na przykład o tym, kto wypowiada słowa, jeśli osoba ta nie jest widoczna, lub jakie ważne dźwięki słychać w tle), które ułatwiają dostęp do treści audio-wideo i transmisji na żywo osobom niesłyszącym i niedosłyszącym o dobrym poziomie znajomości języka
  • tłumaczenia na krajowy język migowy, które umożliwiają osobom niesłyszącym i niedosłyszącym dostęp do treści audio-wideo i transmisji na żywo
  • transkrypcje, które umożliwiają osobom z niepełnosprawnością słuchu dostęp do treści mówionych, takich jak podcasty, webinaria lub filmy; alternatywą dla treści audio jest zapewnienie tekstu do nagrań
  • alternatywne formy kontaktu, takie jak rozmowa za pośrednictwem tłumacza języka migowego, kontakt za pośrednictwem wiadomości SMS, czatu lub poczty elektronicznej

Wyzwania dla osób z niepełnosprawnością wzroku

Jeśli mówimy o dostępności muzeum dla osób z dysfunkcją wzroku, stajemy przed merytorycznie trudnym zadaniem. Głównym powodem jest to, że przekaz wizualny w przypadku muzeum jest podstawową formą komunikacji między twórcą a odbiorcą. Aby umożliwić osobie niedowidzącej spotkanie ze sztuką i dziedzictwem kulturowym, konieczne jest umożliwienie jej korzystania z innych zmysłów. Jakie bariery napotykają osoby niedowidzące w zakresie dostępności muzeów, głównie dostępności cyfrowej?

Wizyta w muzeum zaczyna się zazwyczaj online, o czym często zapominają decydenci i pracownicy instytucji kulturalnych. W dzisiejszych czasach większość odwiedzających sprawdza ofertę na stronie internetowej przed udaniem się do galerii lub muzeum. Takie same kroki podejmują osoby niedowidzące, które chciałyby sprawdzić oferowane udogodnienia. Niestety, często napotykają na barierę w dostępności strony internetowej, która jest dla nich całkowicie niedostępna lub słabo czytelna za pomocą syntezatorów mowy. Pomimo wytycznych dotyczących kroków, jakie należy podjąć, aby strona internetowa była dostępna dla osób niepełnosprawnych, opisanych w WCAG 2.1, wiele instytucji nie stosuje się do nich. W rezultacie taka instytucja kultury traci potencjalnych odwiedzających. Nie otrzymując wymaganych informacji online, osoby z upośledzeniem wzroku mogą podejrzewać słabą dostępność takiej placówki i po prostu nie chcieć jej odwiedzać.

Jakich informacji na stronie internetowej muzeum mogą oczekiwać osoby z niepełnosprawnością wzroku?

  • informacje o transporcie publicznym, które pomogą im dostać się na miejsce
  • opis trasy od najbliższego przystanku autobusowego do instytucji
  • lokalizacja wystaw muzealnych, szatni, toalet, kas, kawiarni
  • szczegóły dotyczące udogodnień, np. audiodeskrypcja, tyflografiki, dostępność asystentów
  • audiodeskrypcja budynku muzeum wraz z układem przestrzennym pomieszczeń

Wyzwania dla osób niepełnosprawnych fizycznie

Kolejną grupą osób napotykających bariery w dostępności cyfrowej w muzeach i poza nimi są osoby z niepełnosprawnością ruchową. Niektóre z nich poruszają się po stronach internetowych i aplikacjach mobilnych za pomocą klawiatury, ruchów gałek ocznych lub głosu. Trudności, jakie napotykają, obejmują:

  • brak standardów dla stron internetowych i rozwiązań specyficznych dla systemu operacyjnego dla aplikacji mobilnych
  • brak „skip linków” umożliwiających pominięcie całej sekcji nawigacji
  • brak widocznych etykiet dla przycisków i pól – osoba nawigująca głosowo musi je widzieć, aby wiedzieć, jak aktywować dane pole

Wyzwania dla osób z niepełnosprawnością intelektualną i psychologiczno-społeczną

Specjaliści podkreślają, że najtrudniej jest przygotować się do pracy z osobami z niepełnosprawnością intelektualną ze względu na szeroki zakres rodzajów dysfunkcji i różnorodność reakcji takich osób.

Mówiąc o wyzwaniach stojących przed osobami z niepełnosprawnością intelektualną i psychologiczno-społeczną w pokonywaniu barier dostępności cyfrowej, warto wziąć pod uwagę spektrum trudności, z jakimi się borykają. Niektóre z nich wymieniono poniżej:

  • dostrzeganie różnic i powiązań między tym, co widzą, słyszą i mówią
  • dostrzeganie powiązań między wydarzeniami, doświadczeniami, ludźmi, rzeczami
  • odkrywanie znaczeń i rozumienie tych ukrytych – aluzji, metafor, dwuznaczności
  • kojarzenie starych i nowych spostrzeżeń
  • przyswajanie faktów z różnych źródeł (a więc także cyfrowych)
  • skupianie się na jednej myśli, działaniu
  • rozumienie pojęć abstrakcyjnych
  • pisanie, czytanie, liczenie